Konsep Budaya dan Tamadun: Masa Kini dan Masa Akan Datang

Noorainie mencatat:

Konsep Budaya dan Tamadun. 

Agak lama juga saya tak  buat entri dalam blog ini. Malam ini, sambil mencatat sesuatu dan membuat sesuatu dalam mini laptop saya ini, akhirnya terbuka hati berkongsi mengenai konsep budaya dan tamadun:  Masa kini dan masa akan datang.

Menurut Dictionary of Philosophy (1996), budaya bermaksud “The way of life of people, including their attitudes, values, beliefs, arts, sciences, modes of perception and habits of thought and activity. Cultural features of forms of life are learned but are too pervasive to be readily notices from within.

Budaya boleh dibahagikan kepada dua iaitu budaya kebendaan dan budaya bukan kebendaan. Budaya kebendaan adalah peralatan dan kelengkapan hidup seperti rumah, kertea, perahu, senjata dan sebagainya. Contohnya, orang melayu mempunyai rumah yang rekabentuknya berbeza dengan orang Inggeris atau orang India atau orang Minangkabau sekalipun. Manakala budaya bukan kebendaan pula ialah kepercayaan, adat istiadat dan undang-undang. Setiap masyarakat mempunyai adat istiadat dan kepercayaan tersensendiri dalam menjalani kehidupan. Contohnya, dalam adat perkahwinan melayu, pihak lelaki memberikan hantaran kepada pihak perempuan manakala bagi masyarakat India, hantaran disediakan oleh pihak perempuan untuk diberikan kepada pihak lelaki. Dalam budaya melayu, faktor agama penting kerana agama bukan sahaja dianggap sebagai satu sistem kepercayaan semata-mata malah ia juga sebagai suatu perlembagaan hidup yang meliputi kepercayaan dan amalan hidup. Bahasa pula penting sebaga alat komunikasi sehari-harian. Adat resam pula mustahak sebagai petunjuk jalan bagi seseorang dalam mengendalikan hidup bermasyarakat dan berbudaya.

Konsep Tamadun

Kita mengambil kira konsep tamadun dari sudut Barat dan Islam. Secara amnya, tamadun bermaksud Madain atau mudun atau madana iaitu bermaksud tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar. Perkataan civilisation pula berasal dari Greek dan ia bermaksud bandar.

Maksud tamadun dari sudut Barat ialah tamadun pembangunan lahiriah atau secara zahir seperti aspek-aspek kebudayaan, penulisan undang-undang, kesenian dan perbandaran. Pencapaian lahiriah ialah penentu kemajuan dalam sesebuah masyarakat. Pembangunan lahiriah pula ialah proses perkembangan tamadun secara luaran atau zahir sahaja.

Manakalau maksud tamadun dari sudut Islam ialah meliputi pembangunan lahiriah dan rohaniah seperti pandangan Ibnu Khaldun yang melihat aspek kehidupan bandar. Manakala Syed Naquib al-Attas pula menegaskan bahawa pencapaian tahap tatasusila yang tinggi dan kebudayaan yang luhur oleh sesebuah merupakan maksud tamadun.

Fungsi Budaya

Terdapat dua peranan utama bagi pembentukan sesuatu budaya iaitu membina imej negara ke arah mewujudkan keperibadian serta identiti dan memupuk kesedaran kebangsaan dan kenegaraan bercirikan kerohanian, kemanusiaan, spiritual dan mental. budaya juga memberikan identiti kepada suatu kelompok dalam aspek cara kendalian hidup. Budaya diwarisi daripada satu keturunan kepada satu keturunan. Kesimpulannya, budaya ialah himpunan kelengkapan intelektual dan kebendaan yang dapat memenuhi kehendak biologi dan kemasyarakatan serta dapat menyesuaikannya dengan keadaan sekeliling.

5 Perkara Mengenai Penulisan Karya Berbentuk Sains Fiksyen

Catatan Noorainie Othman, 

Apa itu karya berbentuk sains fiksyen? 5 perkara yang perlu ketahui mengenai penulisan karya berbentuk sains fiksyen.

1.   1. Sains fiksyen genre fiksyen yang berurusan dengan kandungan khayalan tetapi lebih atau kurang masuk akal (atau sekurang-kurangnya bukan ghaib) seperti sains mengenai masa depan, futuristik dan teknologi, pelancongan angkasa, alien, dan kebolehan paranormal. Meneroka kesan-kesan inovasi saintifik adalah salah satu tujuan sains fiksyen, menjadikan "kesusasteraan idea".  

2. Fiksyen sains adalah sebahagian besarnya berdasarkan bertulis secara rasional mengenai dunia alternatif niaga hadapan atau mungkin. Ia adalah sama, tetapi berbeza dari, fantasi yang, dalam konteks cerita, unsur-unsur khayalan adalah sebahagian besarnya mungkin dalam saintifik yang ditubuhkan atau saintifik mendalilkan undang-undang alam semula jadi (walaupun beberapa elemen dalam cerita masih mungkin spekulasi imaginatif tulen).

3. Setting  untuk fiksyen sains sering kali bertentangan dengan realiti yang dikenali, tetapi sains yang paling fiksyen bergantung pada tahap yang agak penggantungan tidak percaya, yang memudahkan dalam fikiran pembaca dengan penjelasan yang berpotensi penyelesaian atau saintifik untuk pelbagai unsur fiksyen.

 4.     Kriteria fiksyen sains termasuk:Satu masa pada masa akan datang, dalam tempoh masa alternatif, atau pada masa lalu sejarah yang bercanggah dengan dikenali fakta sejarah atau rekod arkeologi. Setting ruang atau tempat kejadian di angkasa lepas (contohnya, penerbangan angkasa lepas), dunia lain, atau atas bumi bawah tanah. Aksara-aksara yang termasuk orang asing, mutan, androids, atau robot humanoid. Teknologi yang futuristik (misalnya, senjata api ray, mesin teleportation, komputer humanoid

5.     Prinsip-prinsip saintifik yang baru atau yang bercanggah yang dikenali undang-undang alam semula jadi, misalnya perjalanan masa, bawah tanah, atau perjalanan yang lebih cepat daripada cahaya. Sistem politik atau sosial yang baru dan berlainan (contohnya dystopia, selepas kekurangan, atau situasi post-dahsyat di mana masyarakat yang dianjurkan telah runtuh).Kebolehan paranormal seperti kawalan minda, telepati, telekinesis, dan teleportation.

Jika ada yang berminat dengan karya-karya sains fiksyen, mungkin lima perkara di atas sedikit memberikan pengetahuan buat anda. Selamat berkarya!

Perbandingan Bentuk Kata dalam Bahasa Melayu dan Bahasa Etnik (Bahasa Brunei) Bhg Akhir

Noorainie mencatat;

1.2        Bentuk Kata Majmuk

 

Kata majmuk ialah bentuk kata yang wujud apabila dua kata dasar atau lebih dirangkaikan agar menjadi satu kesatuan sintaksis yang boleh membawa makna tertentu (Nik Safiah,et al.,2003). Contohnya:

Jadual 1.19

Kata dasar	Kata dasar	Hasil
Bendahari	Kehormat	Bendahari kehormat
Sudut	Makan	Sudut makan
Air	Mata	Air mata
Kerani	Kanan	Kerani kanan

Jadual 1.19(i)

Kata dasar	Kata dasar	Hasil
Tampat	Makan	Tampat makan
Aing	Mata	Aing mata
Anak	Eskul	Anak eskul
Tungkat	Ajai	Tungkat ajai
Ambulung	Karing	Ambulung karing

Jadual 1.19 dan 1.19(i) menunjukkan contoh perbandingan penggunaan kata majmuk dalam bahasa Melayu dan bahasa Brunei.

Jadual 1.20 menunjukkan contoh penggunaan satu kelompok bentuk kata majmuk dalam bahasa Melayu

Jenis/keterangan	Contoh
Terdiri daripada rangkaian kata bebas	Gambar rajah Biru laut Tengah hari Kuning langsat Perdana Menteri Duta Besar Naib Canselor Ketua Setiausaha Negara

Jadual 1.20(i) menunjukkan contoh penggunaan satu kelompok bentuk kata majmuk dalam bahasa Brunei

Jenis/keterangan	Contoh
Terdiri daripada rangkaian kata bebas	Baju sampang Sungkit dara Sapak kurau Santal kapas Badil luhung Tunggul baduk Bala itik Balimbing pucung

Jadual 1.21 menunjukkan contoh penggunaan satu kelompok bentuk kata majmuk dalam bahasa Melayu

Jenis/keterangan	Contoh
Mendukung maksud kiasan (simpulan bahasa)	Kaki ayam Buah hati Bulan madu Tumbuk rusuk Makan angin

Jadual 1.21(i) menunjukkan contoh penggunaan satu kelompok bentuk kata majmuk dalam bahasa Brunei

Jenis/keterangan	Contoh
Mendukung maksud kiasan (simpulan bahasa)	Sabal parut Bagas tangan Inda baya Budu talinga Mati buragan Babuyah mulut Babuyah tangga

1.3        Bentuk Kata Ganda

 

Kata ganda ialah bentuk yang dihasilkan melalui proses mengulangi kata dasar. Proses pengulangan itu mempunyai imbuhan atau tidak. Selain itu, penggandaan seluruh kata dasar yang disebut penggandaan penuh atau melibatkan sebahagian kata dasar sahaja yang disebut penggandaan separa (Nik Safiah Karim, et al., Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, 2003). Terdapat tiga jenis penggandaan iaitu penggandaan penuh, penggandaan separa dan penggandaan serentak.

1.3.1     Penggandaan penuh

Biasanya penggandaan penuh akan menggandakan keseluruhan kata dasar sama ada kata dasar itu mempunyai imbuhan atau tidak. Selain itu, penggandaan penuh terjadi pada kata dasar yang tidak berimbuhan menggandakan seluruh kata dasar. Tambahan pula, kata nama yang mengandungi imbuhan juga boleh digandakan sepenuhnya termasuklah imbuhan sekali (Nik Safiah Karim, et al., Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, 2007). Penggunaannya dapat diperhatikan melalui contoh berikut:

Jadual 1.22 menunjukkan contoh penggunaan penggandaan penuh dalam bahasa Melayu

pulau-pulau, buku-buku, cantik-cantik, minum-minum, mata-mata, pemimpin-pemimpin, pelatih-pelatih, persatuan-persatuan dan kehendak-kehendak

Jadual 1.22(i) menunjukkan contoh penggunaan penggandaan penuh dalam bahasa Brunei

lampung-lampung, bisai-bisai, ampai-ampai, langui-langui, bini-bini, indah-indah, ahir-ahir, katua-katua, acuk-acuk, adai-adai, alak-alak, arang-arang, palampung-palampung

1.3.2     Penggandaan separa

Penggandaan separa akan menggandakan sebahagian sahaja daripada kata dasar. Selain itu, kata dasar juga boleh merupakan kata tunggal atau kata terbitan. Tambahan pula, penggandaan boleh berlaku di hadapan atau di belakang kata dasar. Penggandaan separa yang berlaku pada kata dasar tunggal lazimnya melibatkan pengulangan suku kata pertamanya, dan letak gandaannya pada bahagian hadapan kata dasar. Vokal dalam bentuk gandaan itu itu mengalami proses pelemahan menjadikannya vokal e pepet (Nik Safiah Karim, et al., Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, 2007). Penggunaannya dapat diperhatikan menerusi contoh di bawah:

Jadual 1.23 menunjukkan contoh penggunaan penggandaan separa dalam bahasa Melayu

Penggandaan separa

Laki – laki-laki – lelaki Jari – jajari – jejari Siku – sisiku – sesiku Rambut – rarambut – rerambut Langit – lalangit – lelangit

Jadual 1.23(i) menunjukkan contoh penggunaan penggandaan separa dalam bahasa Brunei

Penggandaan separa

Laki – laki-laki – lalaki Jari – jajari – jajari Rambut – rarambut – rarambut Kalawar – kalilawar – kalalawar Kalitik – katik – kalakitik Kasak – kasak-kasak – karasak Langit – lalangit – lalangit

Daripada jadual 1.23 dan 1.23(i) di atas, pengkaji mendapati amat kurang sekali penggunaan separa di dalam bahasa Brunei berbanding bahasa Melayu. Malah, ia amat hampir sekali dengan Bahasa Melayu. Contohnya, rambut kepada rarambut.

Jadual 1.24 menunjukkan penggunaan penggandaan separa untuk kata kerja tertentu bahasa Melayu

Keadaan/ jenis	Contoh
Di belakang kata dasar	Berlari-lari Mencari-cari Berturut-turut Terdiri-diri Sepandai-pandai
Di hadapan kata dasar	Kasih-mengasihi Cinta-mencintai Kejar-mengejar Tolong-menolong Bantu-membantu

Jadual 1.24(i) menunjukkan pengunaan penggandaan separa untuk kata kerja tertentu dalam bahasa Brunei

Keadaan/jenis	Contoh
Di belakang kata dasar	Barambit-rambit, baranu-anuan Bakira-kira, bapasing-pasing Mangambil-ambil, mamajal-majal Balurut-lurut, barinut-rinut Tarampus-ampus Taranggat-anggat Sabisai-bisai Saangkat-angkat
Di hadapan kata dasar	Bubut-mambubut Palar-mamalar Anggung-manganggung Asak-barasak Jabat-manjabat Sabak-manyabak Tampung-manampung Antam-mangantam Buyuk-mambuyuk
Di hadapan kata dasar (-an)	Aur-auran Amban-ambanan Asah-asahan Capi-capian Imbas-imbasan Gulai-gulaian
Di hadapan dan di belakang kata dasar	Keancak-ancakan Kangalih-ngalihan Katalur-taluran Kaluah-luahan Kabini-binian Mangacung-acungkan Mambiut-biutkan Mangarih-ngarihi Mamata-matai Separadian

Daripada jadual 1.24 dan 1.24(i) di atas menunjukkan contoh perbandingan penggunaan penggandaan separa untuk kata kerja tertentu dalam bahasa Melayu dan bahasa Brunei. Terdapat perbezaan yang ketara antara penggunaan separa untuk kata kerja tertentu dalam bahasa Brunei. Jika dalam bahasa Melayu, hanya terdapat dua jenis penggunaan separa bagi kata kerja tertentu iaitu penggunaan separa di belakang kata dasar dan di hadapan kata dasar. Tetapi bagi bahasa Brunei terdapat empat jenis penggunaan separa bagi kata kerja tertentu iaitu pengunaan penggandaan separa di belakang kata dasar, di hadapan kata dasar, di hadapan kata dasar (-an) dan di belakang dan di hadapan kata dasar iaitu secara serentak. Ia amat jauh berbeza berbanding bahasa Melayu yang hanya mempunyai dua jenis penggandaan separa.

1.3.3     Penggandaan berentak

Penggandaan berentak biasanya akan menggandakan kata dasar mengikut rentak bunyi yang tertentu dalam kata dasar itu. Selain iu, seluruh kata dasar digandakan dengan bunyi-bunyi tertentu akan diulang atau diubah (Nik Safiah Karim, et al., Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, 2007). Penggandaan berentak boleh dibahagikan kepada tiga jenis iaitu penggandaan berentak pengulangan vokal tertentu atau terdapat ciri-ciri keharmonian vokal.

Jadual 1.25 menunjukkan contoh penggunaan penggandaan berentak pengulangan vokal bagi bahasa Melayu

Keadaan/ jenis	Contoh
Penggandaan berentak pengulangan vokal	Sayur-mayur Kuih-muih Selok-belok Lauk-pauk Gotong-royong Cerai-berai

Jadual 1.25(i) menunjukkan contoh penggunaan penggandaan berentak pengulangan vokal bagi bahasa Brunei

Keadaan/ jenis	Contoh
Penggandaan berentak pengulangan vokal	Siluk-biluk Lauk-pauk Gutung-ruyung Carai-barai Goring-limpang Luak-pakak

Jadual 1.26 menunjukkan contoh penggunaan penggandaan berentak pengulangan konsonan dalam bahasa Melayu

Keadaan/ jenis	Contoh
Penggandaan berentak pengulangan konsonan	Gunung-ganang Bukit-bukau Mandi-manda Bolak-balik Batu-batan

Jadual 1.26(i) menunjukkan contoh penggunaan penggandaan berentak pengulangan konsonan dalam bahasa Brunei

Keadaan/ jenis	Contoh
Penggandaan berentak pengulangan konsonan	Kajam-kisap Lapu-larung Limpar-lirip Mamurancah-mamulasit

Kesimpulan

Daripada perbandingan yang dibuat terhadap penggunaan bentuk kata dalam bahasa Melayu dan bahasa Brunei, masih terdapat persamaan di samping perbezaan yang diperbincangkan dengan panjang lebar. Antara persamaan itu ialah bahasa Melayu dan bahasa Brunei tetap mempunyai imbuhan tetapi hanya berlaku pertukaran di dalam sebutan per- menjadi par-, me- menjadi ma-. Selain itu, bahasa Brunei banyak menggunakan ‘u’ contohnya boleh dalam bahasa Melayu ditukar kepada bulih, tolong menjadi tulung dan kotak menjadi kutak. Di samping itu, jika sebuah kata diakhiri dengan huruf vokal dalam kedua-dua bahasa, tetapi bahasa Brunei dilafazkan seperti berikut.

Jadual 1.27

Bahasa Melayu	Bahasa Brunei
Kita Lawa Buku Kari	Kita’ Lawa’ Buku’ Kari’

Bibliografi

http://bakurapakbrunei-ambuyatelbinangkit.blogspot.com

http://melayuonline.com/ind/dictionary/detail

http://www.ums.edu.my

http://itamlagam.wordpress.com/mari-belajar-bahasa-

http://id.wikipedia.org/wiki/bahasa_melayu_brunei

http://ms.wikipedia.org/wiki/brunei

http://mrvirusxxx.blogspot.com/.../mari-belajar-bahasa

http://ms.wikipedia.org/wiki/bahasaMelayu

http://kitaniteam.blogspot.com/.../belajar-bahasa-brunei

http://tarabassing.blogspot.com